Mosiężna klepsydra żeglarska była podstawowym urządzeniami odmierzającymi czas na dawnych statkach i żaglowcach. Joseph Conrad pisał: „..z naprawdę wielkich, posiadamy tylko jednego wroga – czas”. Ktoś może zadać pytanie, po co w czasie rejsu mierzyć czas? Przecież dawnych żeglarzy nikt nie gonił, nie mieli napiętych terminów, mogli beztrosko kołysać się na falach oceanu, a jednak pojęcie czasu było dla nich niezwykle istotne. Chociażby dla ustalenia długości trwania wacht, nikt przecież nie lubi zostawać w pracy dłużej niż musi. Dlatego zaczęto stosować proste urządzenia do pomiaru czasu.
Pierwszymi czasomierzami były klepsydry. Historia powstania pierwszych klepsydr sięga starożytności. Prawdopodobnie w pierwszej formie w zegarach tych piasek był zastąpiony wodą. Woda nie była jednak idealnym medium, gdyż pod wpływem zmiany temperatury zmieniała swoje właściwości (zamarzała lub parowała). Do pierwotnej konstrukcji zaczęto więc używać piasku. Klepsydry często posiadały również inne wypełnienie, takie jak sproszkowany marmur, cynę czy tlenki ołowiu.
W niedalekiej odległości od Polski, na pięknej wyspie Bornholm, w miejscowości Dueodde, znajduje się bardzo dobry gatunkowo piasek, który był używany do wyrobu klepsydr.
Wróćmy jeszcze do budowy klepsydry. Konstrukcja nie jest skomplikowana i składa się z dwóch zbiorniczków z przewężeniem po środku, w których znajduje się piasek. Często była zamontowana na obrotowej ramie, aby łatwo można było ją obracać – szczególnie gdy była dużych rozmiarów.
W żeglarstwie początek stosowania zegarów przypada na XIV wiek. Wspomniane wyżej wachty były głównym powodem używania na statkach klepsydr (w późniejszy czasach miały dużo bardziej odpowiedzialną rolę). Trwały one zazwyczaj około czterech godzin, po trzydziestu minutach (bo tyle trwało przesypanie się piasku) oficer wachtowy uderzał w dzwon, wybijając tzw. szklankę i informując, że minęło 30 min. Gdy wachta kończyła się, oficer wybijał cztery szklanki. Uściślając – jedno uderzenie w dzwon jest nazywane półszklanką (ding), dwa uderzenia to szklanka (ding, ding) – więc po czterech godzinach mamy cztery pełne szklanki. Każda wachta posiadała swoją nazwę np. wachta poranna, wachta popołudniowa czy najbardziej znienawidzona przez marynarzy psia wachta, która zaczynała się o 24:00 i kończyła się o 04:00. Dlaczego wachtę nazwano psią, krąży wiele historii, jedna z nich mówi, że o tej porze tylko psy pilnują domostw, a porządni ludzie śpią.
Innym zastosowaniem klepsydry było mierzenie prędkości statku. Pomiar ten polegał na wyrzuceniu nietonącego przedmiotu za burtę, na wysokości dziobu. Wówczas rozpoczynano mierzenia czasu, a kończono gdy przedmiot znalazł się na wysokości rufy. Na podstawie zmierzonego czasu i znajomości długości jednostki można było obliczyć prędkość statku.
W dzisiejszych czasach klepsydra jest niezwykle pięknym i szlachetnym urządzeniem do mierzenie czasu. Nasz sklep oferuje Państwu bardzo stylowe mosiężne klepsydry, odmierzające określone jednostki czasu.
